Συνεργατικοί Σχηματισμοί, Προκλήσεις από την Πρόσκληση ΕΠΑΝΕΚ. Ώρα για Μέντορες.
Δύο σημαντικούς ρόλους καλούνται να αναλάβουν οι μέντορες του «Συνεργατικού Σχηματισμού» μας για να καλύψουν το κενό κινητοποίησης, τεχνικής υποστήριξης και πληροφόρησης. Πρόκειται για τους ρόλους του «διευκολυντή» και του «διαμεσολαβητή» καινοτομίας.
Γνωστοί από ανταγωνιστικά προγράμματα ΕΕ και εθνικά, οι δύο ρόλοι δεν είναι πολύ γνωστοί στην Ελλάδα. Όπως όμως έδειξε η εμπειρία των προκηρύξεων 2014-2020, είναι εξαιρετικά απαραίτητοι και αναμενόμενοι από τους Φορείς των προσκλήσεων. Περισσότερο όμως είναι αναγκαία και ζητούμενα από την πλευρά των φορέων Κοινωνικής Οικονομίας που δεν μπορούν να προσανατολιστούν άμεσα στον κυκεώνα των δημοσιεύσεων προσκλήσεων.
Πολλοί από τα μέλη της «Συνεργατικής Κοινωνίας» έχουν τις γνώσεις, την εμπειρία και την συναισθηματική νοημοσύνη να βοηθήσουν αποτελεσματικά σε αυτούς τους ρόλους (ακόμα και αν δεν το προβάλλουν ή ούτε καν το διανοούνται, οι ίδιοι). Πρόκειται για ένα πεδίο δράσης που απευθύνεται ιδιαίτερα σε εθελοντές με το προφίλ του «Μέντορα» και μάλιστα σε πρωτοβουλίες της Κοινωνικής Οικονομίας.
Με αφορμή την πρόσφατη δημοσίευση του προγράμματος για Αναβάθμιση Αλυσίδων Προστιθέμενης Αξίας μέσω της σύστασης Συνεργατικών Συμπράξεων, σημειώνω πάγια ερωτήματα των ενδιαφερομένων Μικρο-Μικρών Επιχειρήσεων και Συλλογικοτήτων για παρόμοια προγράμματα. Ισχύουν βέβαια για κάθε άλλης μορφής συνεργασία, είτε αφορά τεχνολογική είτε οργανωτική καινοτομία είτε και μίγματα των δύο. Το ερωτήματα είναι του τύπου :
- Τι να κάνω για να αξιοποιήσω μια τέτοια πρόσκληση;
- Τι να κάνουμε για να συνεργαστούμε;
- Σε ποιά αλυσίδα προστιθέμενης αξίας συμμετέχουμε;
Στην πράξη οι πολύ μικρές επιχειρήσεις κάθε τύπου αλλά ιδιαίτερα της Κοινωνικής Οικονομίας αντιμετωπίζουν θέματα συνεργασίας και συνεργειών με επιφύλαξη όταν αυτά εμφανίζονται.
Κατά την δική μου εμπειρία, τα ερωτήματα αποκαλύπτουν μια θολή αντίληψη (αναμενόμενη και λογική) του περιβάλλοντος από τα μέλη του φορέα. Η μικρή επιχειρηματικότητα και μάλιστα η Κοινωνική, πολλές φορές είναι «αναγκαστική» ή «δεύτερης ευκαιρίας» σε συνθήκες ανάγκης. Δεν επιτρέπει μακρόχρονες προβολές και σύνθετες αναλύσεις.
Η ανάγκη όμως της τοποθέτησης μιας επιχείρησης στον χάρτη του «εξωτερικού επιχειρησιακού περιβάλλοντος» είναι τόσο αναγκαία που η τελευταία έκδοση του ISO9000 θεώρησε υποχρεωτικό να συμπεριλάβει στο πρότυπο.
Για τις ανάγκες των φορέων της Κοινωνικής Οικονομίας ισχύουν όλα τα παραπάνω και δείχνουν να βασανίζονται ανάμεσα στην εκ γενετής εσωστρέφεια και την διπλή ανάγκη, αφενός μεν ιδεολογικά και επιχειρησιακά να ανοιχτούν σε συνεργασίες, αφετέρου δε να αξιοποιήσουν αναφυόμενες ευκαιρίες στήριξης. Οι τεχνικές δυσκολίες προετοιμασίας προτάσεων επίσης δεν πρέπει να υποτιμώνται λόγω των περιορισμένων πόρων: χρόνου, χρημάτων, γνώσεων.
Πως μπορούν οι εθελοντές υποστηρικτές της Κοινωνικής Οικονομίας και «Μέντορες» να βοηθήσουν ανάμεσα σε τέτοιες συμπληγάδες.
Η δόκιμη πρακτική που μας έγινε γνωστή περισσότερο από Ευρωπαϊκά και Εθνικά Προγράμματα Τεχνολογίας και Καινοτομίας, χρησιμοποιεί δύο υποστηρικτικούς ρόλους που μπορεί να διεκδικηθούν από τους «Μέντορες» με όποια σύνθεση αυτοί μπορούν να παρέμβουν:
- Τον ρόλο του Διαμεσολαβητή Καινοτομίας (Innovation Broker). Ο ρόλος αυτός αφορά τον εντοπισμό πιθανών συνεργαζόμενων φορέων και τον προσδιορισμό του αντικειμένου της συνεργασίας τους σε σχέση με το πρόγραμμα. Πρόκειται για την οργάνωση της Επιχειρησιακής Ομάδας (Ε.Ο.)που θα το υποβάλλει. Προϋποθέτει γνώση του αντικειμένου των υποψηφίων και πολύ «κοινωνικό κεφάλαιο» δηλαδή σχέσεις εμπιστοσύνης. Ο ρόλος τερματίζεται με την υποβολή αίτησης στήριξης στο υπόψη πρόγραμμα.
- Τον ρόλο του Διευκολυντή Καινοτομίας (Innovation Facilitator): Πέρα από την διαμεσολάβηση για τον σχηματισμό της Επιχειρησιακής Ομάδας, υπάρχουν μία σειρά από πρόσθετες ανάγκες, σχετικές με τις προτεινόμενες ενέργειες και μάλιστα τις καινοτομικές που πιθανά να χρειάζεται η Ε.Ο. στην περίπτωση υλοποίησης του έργου . Τέτοιες υπηρεσίες είναι για παράδειγμα
- η προώθηση της όποιας καινοτομίας,
- η συγκέντρωση, επεξεργασία δεδομένων κατά τη φάση της πιλοτικής λειτουργίας,
- η αλλαγή κάποιων αρχικών παραδοχών για την βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων,
- η οργάνωση συζητήσεων – συναντήσεων για συγκέντρωση ιδεών (brainstorming),
- η εμψύχωση ομάδων, ο συντονισμός για την επικοινωνία μεταξύ των μελών της Ε.Ο. που προέρχονται από διαφορετικούς επαγγελματικούς και επιστημονικούς χώρους, καθώς και
- η εξομάλυνση των προβλημάτων που προέρχονται από το διαφορετικό διοικητικό και διαχειριστικό-χρηματοδοτικό καθεστώς και πρακτικές των Μελών.
- Κρίσιμη θεωρείται η συνεισφορά του Διευκολυντή Καινοτομίας στην διευκόλυνση της σχέσης μεταξύ της ερευνητικής κοινότητας, των προμηθευτών τεχνολογίας και εξοπλισμού από την αγορά και των μικρών συλλογικών φορέων που δεν έχουν την δυνατότητα να ελέγξουν ή να παρακολουθήσουν ή και να κατανοήσουν το ουσιαστικό περιεχόμενο της συνεισφοράς των άλλων μελών.
- Τις υπηρεσίες αυτές μπορεί να παρέχει ο Διευκολυντής Καινοτομίας κρατώντας ταυτόχρονα ενεργό το ενδιαφέρον των μελών της Ε.Ο. για την καινοτομία και τα αναμενόμενα αποτελέσματα του έργου.
- Την οργάνωση και εφαρμογή συστήματος Παρακολούθησης έργου (project Management) με κατάλληλες διαδικασίες και έντυπα στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τυχόν τέτοια που χρησιμοποιούν ήδη τα άλλα Μέλη
- Την οργάνωση και εφαρμογή Συστήματος Διασφάλισης Ποιότητας για όλες τις διαδικασίες και τα παραδοτέα του έργου
- Τον ενεργό εντοπισμό περιοχών που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο Πνευματικής Ιδιοκτησίας ή ακόμα και κατοχύρωσης με ευρεσιτεχνία και η προετοιμασία σχετικού φακέλου υποψηφιότητας με ταυτόχρονη διαμεσολάβηση μεταξύ των ενδιαφερομένων μελών.
- Την στρατηγική και τις ενέργειες διάχυσης-διάδοσης-δημοσιότητας για την ΕΟ πέραν των όσων τυχόν αναλάβουν κατ’ ιδίαν τα μέλη στον επαγγελματικό, κοινωνικό ή επιστημονικό χώρο τους. Αναλυτικότερα,
- την δημιουργία οπτικοακουστικού υλικού, τα
- την δημιουργία ιστοχώρου,
- την δημιουργία αφισών, μακετών (logo και γράφων-graphs) για το Έργο
Πολλοί από τα μέλη της «Συνεργατικής Κοινωνίας» έχουν τις γνώσεις, την εμπειρία και την συναισθηματική νοημοσύνη να βοηθήσουν αποτελεσματικά σε αυτούς τους ρόλους (ακόμα και αν δεν το προβάλλουν ή ούτε καν το διανοούνται, οι ίδιοι).
Σε αναμονή περαιτέρω εμβάθυνσης στα θέματα των Συνεργατικών Σχηματισμών, ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Πάνος Παπαϊωάννου, Συντονιστής θεματικής “Συνεργατική Συμβουλευτική προγραμμάτων ενίσχυσης της Κοινωνικής Οικονομίας”, email: panospapai@yahoo.gr, τηλέφωνο: 697 914 5720
