Κοινωνική & Αλληλέγγυα Οικονομία σε περιπέτειες

Του Σύρου Κοσκοβόλη*, Νοέμβριος 2018

Εγκαινιάζοντας την 1η Έκθεση Κ.ΑΛ.Ο. ,Athens Expo ’17, στην Τεχνόπολη στις 1 Νοεμβρίου 2017 ο κ. Τσίπρας έκανε ένα μικρό απολογισμό για όσα έκανε η κυβέρνησή του στον ένα χρόνο που προηγήθηκε, όπως:

• Στην ψήφιση του Ν. 4430/2016 για τις βασικές αρχές που οφείλουν να διέπουν τους φορείς που δραστηριοποιούνται στο χώροτης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
• Στην συγκρότηση της Ειδικής Γραμματείας Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας,
• Στη χαρτογράφηση των εγχειρημάτων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας,
• Στη θέσπιση ασφαλιστικών και φορολογικών κίνητρων
• Δεσμεύτηκε να ενεργοποιήσει το Δεκέμβριο του 2017 το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας με αρχικό κεφάλαιο 10 εκ. ευρώ για την υποστήριξη όλων των φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας που αποκλείονται από το τραπεζικό σύστημα. Ανακοίνωσε ότι θα δημιουργηθεί μια μικρή, τράπεζα, μόνο για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, η οποία θα δώσει μικροπιστώσεις, των πέντε των δέκα, των δέκα πέντε χιλιάδων ευρώ, σε σχήματα που θα θελήσουν να κάνουν με αυτά τα χρήματα τα πρώτα τους βήματα, ενώ στην επόμενη φάση θα ενεργοποιηθούν χρηματοδοτικά προϊόντα όπως εγγυητικές επιστολές για δάνεια σε υπάρχουσες και σε νέες επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας.
• Ανακοίνωσε ότι θα ενεργοποιήσει άμεσα τη δράση επιχορήγησης υφιστάμενων Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας με ακόμα 28 εκ., με σκοπό να καλύψουμε ανάγκες σε εξοπλισμό, αρχικό κεφάλαιο και μισθούς εντός των Φορέων.
• Ανακοίνωσε ότι οι επιχειρήσεις ΚΑΛΟ θα έχουν πλέον τη δυνατότητα ένταξης σε όλα τα προγράμματα ΕΣΠΑ και στα προγράμματα απασχόλησης του ΟΑΕΔ.

Όλα αυτά τον Νοέμβριο του 2017!!!

Στα εγκαίνια της 2ης έκθεσης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο.), Athens Expo ’18 , στις 7 Νοεμβρίου 2018, ο κ. Τσίπρας δεν έδωσε πανηγυρικό χαρακτήρα στην επίσκεψή του, στον χώρο του Παλαιού Χρηματιστηρίου, αναγνωρίζοντας προφανώς ότι όλες σχεδόν οι δεσμεύσεις του στην Athens Expo ’17, δεν είχαν πραγματοποιηθεί. Γι’ αυτό προτίμησε μετά την περιήγησή του σε ορισμένα περίπτερα, ακούγοντας την δραστηριότητα κάθε φορέα ,αλλά και τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, να μιλήσει περισσότερο ιδεολογικά, για την ανάγκη στήριξης της ΚΑΛΟ, συνδέοντάς την με την στήριξη της εργασίας, την παραγωγική ανασυγκρότηση ,αλλά και την βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα των φορέων της .

Οι παριστάμενες, Υπουργός κα Αχτσιόγλου και η Αναπληρώτρια Υπουργός κα Φωτίου, έκαναν απολογισμό για τα δύο χρόνια ,από την ψήφιση του Ν. 4430/2016, στην 1η Έκθεση Κ.ΑΛ.Ο EXPO 2017 στο Γκάζι μέχρι την 2η έκθεση Κ.ΑΛ.Ο. Athens Expo ’18 στο Παλαιό Χρηματιστήριο.

Συγκεκριμένα ανακοίνωσαν ότι το 2017, ήταν έτος πολλών ενεργειών διοικητικής αναδιοργάνωσης – σύσταση γραμματείας Κ.ΑΛ.Ο και μελετών για :

• Την εκπαίδευση, κατάρτιση , πληροφόρηση
• Για το συνεταιριστικό κίνημα
• Για τις υπό πτώχευση ή πτωχευμένες επιχειρήσεις που έληξε με την 1η Έκθεση Κ.ΑΛ.Ο EXPO στο Γκάζι, ενώ το 2018 είναι ένα έτος ωρίμανσης του πεδίου:
• με το Ηλεκτρονικό Μητρώο Φορέων Κ.ΑΛ.Ο
• τη διασύνδεση με την ΕΡΓΑΝΗ, την ΑΑΔΕ, το Μηχανισμό Διάγνωσης αναγκών της αγοράς εργασίας
• το Πιστοποιητικό μέλους
• την θέσπιση της δυνατότητας παραχώρησης της κινητής και ακίνητης περιουσίας Δήμων για 5 χρόνια και ΝΠΙΔ & ΝΠΔΔ
• της απρόσκοπτης συμμετοχή των φορέων ΚΑΛΟ στις δημόσιες συμβάσεις
• την έκδοση εγγυητικών επιστολών από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων

Αναφέρθηκαν

• στην προκήρυξη των 89 Κέντρων Στήριξης Κ.ΑΛ.Ο με προϋπολογισμό 11 εκατ. ευρώ μόνο για φορείς Κ.ΑΛ.Ο. με επιδότηση 127.000 εκατ. ευρώ για 30 μήνες ,διαδικασία κρίσης θα ολοκληρωθεί τις επόμενες ημέρες. Θα προβούμε σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες προκειμένου να καλύψουμε και τα 89 Κέντρα που προκηρύξαμε.
• στην προδημοσίευση και δεύτερης μεγάλης οικονομικής ενίσχυσης των υφιστάμενων φορέων από 25.000-200.000 ευρώ για 18 μήνες ύψους 27 εκατ. ευρώ, η οποία θα βγει μέχρι το τέλος του 2018
• στην επεξεργασία πρόσκλησης προϋπολογισμού 11 εκατ. ευρώ για επιδότηση αποκλειστικά θέσεων εργασίας στις υφιστάμενες ΚΑΛΟ.
• στην πρόθεση επιδότησης με 2 εκατ. ευρώ για κοινωνικές επιχειρήσεις με άτομα με αναπηρία.
• Στην πρόθεσή τους να καλέσουν τις Περιφέρειες να χρηματοδοτήσουν τις νέες Κ.ΑΛ.Ο με κονδύλια από τα Π.Ε.Π. ύψους 82 εκατ. ευρώ.
• στο σύμφωνο συνεργασίας με το ΕΑΠ (Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο) για να αναπτυχθεί η διδασκαλία και έρευνα στον τομέα της Κ.ΑΛ.Ο για να υπάρξουν βραχυπρόθεσμα προγράμματα για υφιστάμενους φορείς Κ.ΑΛ.Ο, ως πρώτο βήμα δημιουργίας δικτύου εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων: Πανεπιστήμιων, ΤΕΙ, επαγγελματικών λυκείων.
• Στη συνεργασία με όλα τα Υπουργεία για να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες για τις Κ.ΑΛ.Ο.

Δυστυχώς η πραγματικότητα στον Τομέα της Κοινωνικής & Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι τελείως διαφορετική σε σχέση με τις ανακοινώσεις. Οι παρεμβάσεις του Υπουργείου μέσω του Ν.4430/2016 «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία…» , δημιούργησαν μεγαλύτερη γραφειοκρατία και στρεβλώσεις (μόνο η μετάβαση των υφιστάμενων κοινωνικών επιχειρήσεων στο νέο πλαίσιο καρκινοβατούσε για ένα περίπου έτος, το ασφαλιστικό και φορολογικό καθεστώς για τους κοινωνικούς επιχειρηματίες ακόμη αδιευκρίνιστο ), ενώ τα χρηματοδοτικά και αναπτυξιακά μέτρα που «επαρκώς» μελετήθηκαν ,έμειναν στα σχέδια , με διαρκείς ανακοινώσεις από το 2017 στο 2018 που ποτέ δεν έγιναν πράξη ,τροφοδοτώντας την δυσπιστία, την απογοήτευση και την εγκατάλειψη από την αναποτελεσματική λειτουργία.

Το εργαλείο μέτρησης του κοινωνικού αντικτύπου των Φορέων που θα επέτρεπε την ενεργοποίηση ευνοϊκών ρυθμίσεων για τις δημόσιες προμήθειες και τις προγραμματικές συμβάσεις με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, βρίσκονται ακόμη στα σχέδια.

Οι Συνεταιρισμοί Εργαζομένων, καλούνται να λειτουργήσουν σε ένα περίπλοκο θεσμικό και κανονιστικό περιβάλλον και για αυτό έχουν μείνει απλώς σε επίπεδο προθέσεων.

Η Έκθεση για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία στην Ελλάδα, ανατέθηκε μέσα από την Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (SRSS), στο British Council, έναντι ενός πολύ υψηλού τιμήματος!!!

Συγκροτήθηκε η νέα Ειδική Γραμματεία ΚΑΛΟ και έως ότου μπει σε εφαρμογή το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης αντικαταστάθηκε ο πρώτος Ειδικός Γραμματέας, ως εξιλαστήριο θύμα ,για να δικαιολογηθούν οι πολιτικοί προϊστάμενοι στον πρωθυπουργό για την αναποτελεσματικότητά τους ,εκθέτοντάς τον σοβαρά για τις ανακοινώσεις του στην 1η Έκθεση ΚΑΛΟ 2017, που έμειναν στα χαρτιά.

Στις αρχές του 2018 ανακοινώθηκε από την κα Αντωνοπούλου η διάθεση 168 εκ ευρώ για την Κοινωνική Οικονομία, σε τρεις διαφορετικούς πυλώνες

• Κέντρα Στήριξης ΚΑΛΟ(πυλώνας 1)
• Χρηματοδότηση υφιστάμενων και νέων φορέων Κ.ΑΛ.Ο (πυλώνας 2)
• Ταμείο Κ.ΑΛ.Ο , για υποστήριξη της πρόσβασης των ΚΟΙΝΣΕΠ στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. (πυλώνας 3).

Και αυτή όμως η ανακοίνωση δεν είχε καλύτερη τύχη, αφού στις 26/2/2018, η παραίτησή της ανέτρεψε όλα τα σχέδια για να φθάσουμε αιφνιδιαστικά μέσα στο καλοκαίρι (31/07/2018 ), όταν όλοι έφευγαν για διακοπές, να ανακοινωθεί η πρόσκληση με αριθμ πρωτ. 4304, για την υποβολή αιτήσεων για χρηματοδότηση πράξεων για τη δράση «Κέντρα Στήριξης της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας» του ΕΠ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ», ΕΣΠΑ 2014-2020 .

Σκοπός της πρόσκλησης ,σύμφωνα με τις ανακοινώσεις ήταν να δοθεί η ευκαιρία στους φορείς ΚΑΛΟ όπως :

• Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις του άρθρου 14,
• Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.) που διέπονται από το άρθρο 12 του Ν. 2716/1999 (Α’ 96), συμπληρωματικά από τις διατάξεις του Ν. 1667/1986 (Α’196), του άρθρου 12 του Ν. 3842/2010 (Α’ 58) και του παρόντος νόμου και
• οι Συνεταιρισμοί Εργαζομένων, που συστήνονται με το άρθρο 24
• οι Άλλοι Φορείς ΚΑΛΟ

να αποτελέσουν φορείς σύστασης των Κέντρων Στήριξης της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

Μία πρόσκληση που παραβίαζε βασικές αρχές διαφάνειας, ισότητας και αντικειμενικότητας, αποκλείοντας πολλούς από τους φορείς ΚΑΛΟ (άρθρ. 3 ν4430/16), με μια σειρά από γραφειοκρατικές τεχνικές που ουδόλως είχαν να κάνουν με την ουσία της ανάπτυξης της ΚΑΛΟ, ενώ θύμιζαν παλαιότερες πρακτικές, οι οποίες έντονα καυτηριάζονταν στο παρελθόν, από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Οι μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρήθηκαν, λόγω της πληθώρας δικαιολογητικών και του συνεπαγόμενου διοικητικού φόρτο, για την ένταξη στο Μητρώο ενός φορέα ΚΑΛΟ από τις υπηρεσίες, κατά την περίοδο 2016-2017, καθώς επίσης και στις βεβαιώσεις καταχώρισης των Διοικουσών Επιτροπών, προκάλεσαν πληθώρα αποκλεισμών φορέων ΚΑΛΟ με υπαιτιότητα των αρμόδιων υπηρεσιών οι οποίες σχεδίασαν και την πρόσκληση.

Ποιο συγκεκριμένα η πρόσκληση:

• απέκλειε όσους φορείς ΚΑΛΟ δεν διέθεταν τον ΚΑΔ 70.22, παρότι μπορεί να ασκούσαν δραστηριότητα σε άλλους παρεμφερείς ΚΑΔ (όπως 69.2, ή 82.1) παρέχοντας επί μακρόν τιμολογημένες συμβουλευτικές υπηρεσίες ή/και μεγάλη εμπειρία στην παροχή υπηρεσιών συμβουλευτικής, εκπαίδευσης και προώθησης της ΚΑΛΟ (εθελοντική ή επαγγελματική) και ανάλογη εμπειρία καθώς και μέλη ή έμμισθο στελεχιακό δυναμικό με ανάλογα προσόντα και εμπειρία .
• Έδινε τη δυνατότητα σε δικαιούχους «Να λειτουργούν νόμιμα στην Ελληνική Επικράτεια και να έχουν έδρα ή εγκατάσταση ή να δημιουργήσουν εγκατάσταση στην Περιφερειακή Ενότητα για την οποία υποβάλλουν την αίτηση χρηματοδότησης».

Ο όρος αυτός ιδιαίτερα με την διατύπωση «…ή να δημιουργήσουν εγκατάσταση στην Περιφερειακή Ενότητα για την οποία υποβάλλουν την αίτηση χρηματοδότησης» αποδεικνύει ότι γνωρίζοντας πως με τις προδιαγραφές της πρόσκλησης δεν θα υπήρχαν δικαιούχοι σε διάφορες περιοχές , σχεδιάστηκε η μετακίνηση φορέων, που θα «είχαν προβλέψει» να καλύπτουν στο ελάχιστο τις ειδικές ρυθμίσεις, από το κέντρο στην περιφέρεια, αντί να δωθούν κίνητρα για τη δημιουργία συμπράξεων τοπικών φορέων της ΚΑΛΟ για την αξιοποίηση του «κοινωνικού κεφαλαίου», επιχειρώντας να καταστούν δικαιούχοι πρόσφατα ιδρυμένοι φορείς, που θα κάλυπταν γραφειοκρατικά κριτήρια,όπως πότε γράφτηκαν στο ΜΗΤΡΩΟ (το οποίο ελέγχει η Ειδική Γραμματεία) ,τον ελάχιστο κύκλο εργασιών (φροντίζοντας να ανακοινωθεί η πρόσκληση μετά την κατάθεση των φορολογικών δηλώσεων του οικονομικού έτους 2017) και επιτρέποντας στους νέους φορείς ΚΑΛΟ που είχαν λειτουργία ενός εξαμήνου να παρουσιάσουν τις πωλήσεις μέχρι και στις 31.7.2018, να καλύψουν δηλ. τεχνικά τον ελάχιστο απαιτούμενο κύκλο εργασιών και να μετακινηθούν σε Νομούς που δεν διέθεταν επιλέξιμους φορείς ΚΑΛΟ. («Για φορείς που δεν έχουν συμπληρώσει ετήσια διαχειριστική χρήση δώδεκα (12) μηνών μέχρι τη δημοσίευση της πρόσκλησης, να διαθέτουν σύνολο εσόδων τουλάχιστον ύψους επτά χιλιάδων ευρώ (7.000,00€), όπως αυτά αποδεικνύονται με την προσκόμιση σχετικών παραστατικών»).

Απαιτούσε υψηλά τυπικά προσόντα για τα στελέχη και μονοετήαποδεδειγμένη επαγγελματική εμπειρία στην ατομική ή επαγγελματική συμβουλευτική ή στη συμβουλευτική επιχειρήσεων ή στη νομική στήριξη επιχειρήσεων , ενώ ένας εξ αυτών θα έπρεπε να ήταν και μέλος του Φορέα Κ.ΑΛ.Ο. που υποβάλλει την αίτηση χρηματοδότησης με σχέση εξαρτημένης εργασίας πλήρους απασχόλησης !!!!

Η μικρή απαιτούμενη εμπειρία σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους όρους δημιουργεί μαζί με τους ΚΑΔ και τον απαιτούμενο ελάχιστο κύκλο εργασιών ένα συγκεκριμένο πάζλ , το οποίο θα μπορούσαν να λύσουν μόνο όσοι το σχεδίασαν!!!!!

Είναι λοιπόν εξόφθαλμη η προσπάθεια για τη δημιουργία «επιλέξιμων φορέων», με φωτογραφικές ρυθμίσεις και εάν δεν ακυρωθεί και ανακοινωθούν αποτελέσματα ,με βάση τον ελάχιστο αριθμό αιτήσεων που υποβλήθηκε (περίπου 40 για την δημιουργία 89 Κέντρων, πολλά εκ των οποίων δεν καλύπτουν τα ελάχιστα κριτήρια που τέθηκαν) ,θα αποκαλυφθούν οι σχεδιασμοί και οι ευρύτερες επιδιώξεις, που δεν θα είναι σε κάθε περίπτωση προς όφελος της ΚΑΛΟ.

Η ανακοίνωση για τη διοργάνωση της ΚΑΛΟ ATHENS EXPO ’18 από 7-11 Νοέμβρη 2018. από την ΕΥ ΕΔ ΕΣΠΑ ΑπΚΟ με την συγχρηματοδότηση από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΕΣΠΑ – «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» ,έφερε στην επιφάνεια νέες αποκαλύψεις για την ανάθεση του σχεδιασμού της ΚΑΛΟ ATHENS EXPO ’18 στην ΜΚΟ Impact Hub με μια σειρά από τμηματικές αναθέσεις κατά παράβαση του Ν 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών» (ΦΕΚ Α’ 147),εγείροντας μια σειρά από ερωτήματα όπως :

• Ποιο ήταν τελικά το κόστος διοργάνωσης της ΚΑΛΟ ATHENS EXPO ’18 ;
• Με ποιες διαδικασίες ανατέθηκαν οι συγκεκριμένες συμβάσεις?
• Ποιες άλλες συμβάσεις της έχουν ανατεθεί κατά το παρελθόν?
• Ποιες είναι οι άλλες δραστηριότητές της?

Μετά την ολοκλήρωση της 2ης Έκθεσης Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας , στόχος της οποίας ήταν να παρουσιάσει φορείς και εγχειρήματα από έξι διαφορετικούς κλάδους: Αγροδιατροφικός / εμπόριο, Κοινωνική μέριμνα, Ενέργεια / Περιβάλλον, Τουρισμός / Πολιτισμός, Εκπαίδευση / Συμβουλευτική / Πληροφόρηση, Νέες Τεχνολογίες, και να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού ανέκυψαν νέα ερωτήματα, εξαιτίας και του υποτονικού χαρακτήρα και της μικρής προσέλευσης του κοινού, όπως:

• Η επιλογή του χώρου και οι εγκαταστάσεις (Παλαιό Χρηματιστήριο) εκτός από τον συμβολισμό ήταν κατάλληλες για το σκοπό αυτό?
• Η οργάνωση ήταν επαρκής?
• Προβλήθηκε η ΚΑΛΟ ATHENS EXPO ’18για την προσέλκυση επισκεπτών?
• Διοργανώθηκαν επιχειρηματικές συναντήσεις με εκπροσώπους επιχειρηματικών φορέων , εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ,ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις ,μεγάλους χορηγούς , τράπεζες, κλπ?
• Αναδείχθηκε η κοινωνική επιχειρηματικότητα?
• Υπήρξε μέτρηση της ικανοποίησης των συμμετεχόντων?
• Πραγματοποιήθηκαν ενδιαφέρουσες άμεσες συναλλαγές?
• Υπήρξαν ουσιαστικές ,οργανωμένες συζητήσεις για να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για την επόμενη ημέρα?

Είναι φανερό ότι η διαχείριση του τομέα της ΚΑΛΟ, παρά τις όποιες προθέσεις, διέρχεται μια μέγιστη κρίση ,εξαιτίας των άστοχων χειρισμών όλης της κυβερνητικής πυραμίδας.

Οι κοινωνικοί επιχειρηματίες, οι άνεργοι νέοι και οι νέες αναμένουν την υλοποίηση των διακηρυγμένων δράσεων για να μπορέσουν να στηρίξουν τον κοινωνικό συνεταιρισμό που προσπαθούν αγωνιωδώς να κρατήσουν ζωντανό, εν μέσω κρίσης, χωρίς κίνητρα, χωρίς χρηματοδότηση, σε ένα περίπλοκο διοικητικό και κανονιστικό περιβάλλον ή και να ξεκινήσουν μια νέα κοινωνική επιχείρηση, κάνοντας χρήση των διαθέσιμων πόρων.

Έχουν κουραστεί να ακούνε λόγια και υποσχέσεις , όσοι δεν έφυγαν ήδη για μια άλλη χώρα σε αναζήτηση της τύχης τους και περιμένουν τις πράξεις. Αντ’ αυτού βλέπουν γραφειοκρατικές μεθοδεύσεις, διασπάθιση δημοσίου χρήματος σε ημετέρους για μελέτες και αμφιβόλου αποτελεσματικότητας και ανταποδοτικότητας εκθέσεις και αδυναμία υλοποίησης των δράσεων και των προγραμμάτων για τις επιχορηγήσεις ,τη θεσμοθέτηση των μικροδανείων, την πρόσβαση σε εγγυήσεις για να συμμετέχουν σε διαγωνισμούς και χωρίς δομές στήριξης της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

16.11.2018

*Ο Σύρος Κοσκοβόλης, είναι Μέλος Συντονιστικής Επιτροπής των «Κινήσεων Πολιτών για τη Σοσιαλδημοκρατία».