ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
Με αφορμή την ημερίδα στην οποία είμαι εισηγητής για την Κοινωνική Οικονομία που οργανώνει η Περιφερειακή Ένωση Δήμων-ΠΕΔ Θεσσαλίας την Κυριακή, 24 Μαρ 2019 με γενικό τίτλο «Η συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην κοινωνική συνοχή», στις 11:00, στο ΚΙΕΡΙΟΝ της Καρδίτσας, έχω να κάνω ορισμένες επισημάνσεις που θεωρώ ότι έχουν θεμελιακό χαρακτήρα για μια ουσιαστική συζήτηση.
Κατ΄αρχή εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς με το θέμα που συζητήσουμε θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι δεν υπάρχει ίχνος πολιτικής για την κοινωνική οικονομία στη Τ.Α. με μετρήσιμο αποτέλεσμα και με τη κυριολεξία του όρου. Οι σποραδικές αναθέσεις εδώ και εκεί σε κάποιες ΚΟΙΝΣΕΠ δεν συνιστά σοβαρή σχέση με τη κοινωνική οικονομία. Εξάλλου το οικονομικό μέγεθος αυτών των παραδειγμάτων δεν ανιχνεύεται ούτε στο 1/1000 της οικονομικής δραστηριότητας.
Το ίδιο και χειρότερα είναι τα πράγματα στο Υπουργείο εργασίας που επισήμως έχει ως χώρο ευθύνης την κοινωνική οικονομία. Αν αναλύσει κανείς όλα τα δεδομένα και που πήγαν οι πόροι τα τελευταία 20 χρόνια θα διαπιστώσει με φρίκη ότι: όλα διατέθηκαν σε μια αυτιστική γραφειοκρατία που δεν παράγει κανένα προϊόν και καμιά ουσιαστική κοινωφελή υπηρεσία πέραν της δικής της ευημερίας. Ποιο είναι πράγματι το κοινωνικό αποτύπωμα που άφησαν όλα αυτά τα προγράμματα EQUAL-ΤΟΠΣΑ- ΤΟΠΕΚΟ; Ανύπαρκτο.
Κι όμως υπήρξαν φορείς με αντικείμενο δράσης τη μέτρηση κοινωνικού αντίκτυπου, φορείς που βραβεύτηκαν για την κοινωνική τους καινοτομία και Δήμοι όπως ο Δήμος της Αθήνας, που βραβεύτηκαν σε υπηρεσίες του που τις παρουσίασαν ως κοινωνικές επιχειρήσεις με σφετερισμό του όρου.
Ας ξεκαθαρίσουμε λοιπόν οι Δήμοι δεν μπορούν να παριστάνουν τις κοινωνικές επιχειρήσεις προκειμένου να παίρνουν και από αυτό τον τομέα επιδοτήσεις από την Ε,Ε γιατί εκ των πραγμάτων ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Δεν μπορούν να τη χρησιμοποιούν ως πρόσχημα για να διευρύνουν τις πελατειακές σχέσεις. Οι δήμοι αυτό που πρέπει να κάνουν είναι να έχουν πολιτική για την Κοινωνική οικονομία. ΠΟΛΙΤΙΚΗ με όλη τη σημασία της λέξης. Προϋπολογισμό, προγραμματισμό και σχέδιο για τον τρίτο τομέα οικονομίας στο χώρο τους. Να συνεργάζονται όπως συνεργάζονται και με τον ιδιωτικό τομέα και ιδίως σε αντικείμενα που χρειάζεται συνχρηματοδότηση, κοινωνική συμμετοχή και εθελοντισμός. Σε αντικείμενα που είναι ασύμφορος ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας. Σε αντικείμενα που υπάρχουν ανενεργοί πόροι, κτίρια εκτάσεις , δάση, πάρκα, παραλίες και κοινωνικές υποδομές.
Η πολιτική εφαρμογή της Τ.Α. μέχρι τώρα στη χώρα μας στηρίζεται σε δύο άξονες τους δημοτικούς υπαλλήλους για τις υπηρεσίες προς τους δημότες και στον ιδιωτικό τομέα και τους εργολάβους για προμήθειες και κατασκευές. Η κοινωνική Οικονομία είναι ένας τρίτος τομέας που έχει ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι το υποκείμενο της επιχειρηματικότητας δεν είναι ούτε το δημόσιο ούτε κάποιος ιδιώτης. Υποκείμενο της επιχειρηματικότητας είναι μια συλλογικότητα, ένας συνεταιρισμός μια κοινότητα μια Σύμπραξη συλλόγων.
Αυτή η μορφή επιχειρηματικότητας επιτρέπει ο καταναλωτής ενός προϊόντος π.χ (ηλεκτρικού ρεύματος) η μιας υπηρεσίας π.χ κοινωνικής φροντίδας να είναι ταυτόχρονα και παραγωγός μέσα από μια συνεργατική επιχείρηση μειώνοντας έτσι το κόστος συναλλαγών προς όφελός του και προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.
Αυτό είναι μια πολιτική επιλογή που αφορά το Δήμο και το Δημοτικό Συμβούλιο να προωθήσει και στηριχθεί από τον τρίτο τομέα της οικονομίας και όχι να γίνει ο ίδιος δήμος μπακάλης, φαρμακοποιός και καφετζής.
Είναι ένας επιπλέον τομέας Τοπικής Ανάπτυξης και διέξοδος σε μια εποχή που αναγκαστικά μειώνονται οι δυνατότητες για προσλήψεις στο δημόσιο τομέα μειώνονται καθώς ταυτόχρονα δεν υπάρχουν περιθώρια για νέους φόρους.
Αυτό που πρέπει να καταλάβουν και εγκολπωθούν οι φορείς και στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι ότι είναι δική τους ευθύνη να χαράξουν πολιτική ΚΟ και να μη καλύπτονται πίσω από τις ευθύνες της κεντρικής Κυβέρνησης.
Το νομικό πλαίσιο εφαρμογής υπάρχει με το νόμο 4430/16, το νόμο 4513 φεκ α’ 9/23.01.2018 για τις ενεργειακές κοινότητες. Νόμος 4555/2018 Παραχώρηση χρήσης κινητών και ακινήτων των δήμων σε φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
Γιατί δεν απαλλάσσονται τη δικής τους ευθύνης από την αδράνεια της Κυβέρνησης
Εξάλλου υπάρχουν τα απαραίτητα νομικά εργαλεία για να πάρουν πρωτοβουλίες. Υπάρχουν και απαραίτητοι πόροι στις περιφέρειες κυρίως από το ΕΣΠΑ που μπορούν να εξασφαλιστούν για τον προγραμματισμό της κοινωνικής Αλληλέγγυας οικονομίας στη Τ.Α.
Οι Δήμοι και η τοπική κοινωνία πρέπει να έχει λόγο και δικαίωμα για το που πηγαίνουν αυτοί οι πόροι και δεν πρέπει να περιμένουν να τους ορίσει το Υπουργείο Εργασίας.
Χρειάζεται λοιπόν πριν από όλα πολιτική χειραφέτηση και απαίτηση από τους φορείς της Τ.Α να χαράξουν πολιτική για την κοινωνική οικονομία και να ταράξουν τα λιμνάζοντα ύδατα που στην ουσία υπηρετούν το πάγιο πελατειακό σύστημα.
Εμείς μέσω της ΠΕΣΚΟ Πανελλήνιας Ένωσης Συμπράξεων Κοινωνικής Οικονομίας έχουμε κατά καιρούς επισημάνει τους έξονες-ιδέες πάνω στις οποίες θα μπορούσε άμεσα η Τ.Α να χαράξει Πολιτική.
Οι θέσεις αυτές μάλιστα έχουν ψηφιστεί και από το Συνέριο τη ΚΕΔΕ το Δεκέμβριο του 2018 επαναλαμβάνουμε τα κύρια σημεία.
ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει το πλεονέκτημα και τη δυνατότητα να διαθέτει ανενεργούς πόρους, σε κτίρια και αγροκτήματα, σχολάζουσες γαίες, δασικές εκτάσεις, πάγιο εξοπλισμό και κτιριακές εγκαταστάσεις. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται σχέδιο και ένα μεταβατικό πρόγραμμα της Κοινωνικής Οικονομίας, στο επίπεδο της Τ.Α μπορεί να ξεκινήσει από ένα μοντέλο καταγραφής διαθέσιμων κυρίως ανενεργών πόρων, καταγραφής αναγκών και διαθέσιμων ανθρώπινων πόρων και κοινωνικών επιχειρήσεων σε κάθε περιοχή ώστε να μπορούν οι φορείς Κ. Οικ. να αναλάβουν δράση.
Χρειάζεται Πολιτική βούληση και ελάχιστος προϋπολογισμός σε κάθε Δήμο για μπει μπροστά η όλη διαδικασία.
Επιπλέον για αυτή την υπόθεση οφείλεται η προώθηση της δημόσιας διαβούλευσης ως απαραίτητη προϋπόθεση να δημιουργηθούν «Τοπικές Κοινωνικές Συμπράξεις με την Τ.Α, με στόχο τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, διασφαλίζοντας κοινωνική συναίνεση και ταυτόχρονα ένα αξιοκρατικό σύστημα της Κοινωνικής Οικονομίας.
Στρατηγικοί στόχοι αυτής της πολιτικής για την Κοινωνική Οικονομία είναι αφ΄ενός η ενίσχυση των Κοινωνικών υπηρεσιών των Δήμων και αφ΄ετέρου η ενίσχυση με εναλλακτικά μέσα των κοινωνικών υπηρεσιών της Τοπικής Απασχόλησης.
Το μεταβατικό πρόγραμμα με αιχμή τις «Τοπικές Κοινωνικές Συμπράξεις» είναι η προαπαιτούμενη διαδικασία για αναπτυχθεί το λεγόμενο «οικοσύστημα» της Κοινωνικής Οικονομίας.
Η προτεινόμενη καταγραφή μπορεί να λειτουργήσει ως διαγνωστικό εργαλείο αναγκών των Δημοτικών Συμβουλίων των Δήμων και άλλων τοπικών φορέων για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής.
Αποβλέπει στη βελτίωση της εικόνας της περιοχής, μέσα από την ανάδειξη διαθέσιμων πόρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον ώστε, να αυξηθεί το συμπληρωματικό εισόδημα και να ανακοπεί η μετανάστευση των κατοίκων με στόχο την ήπια και αειφόρο ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή και με κατεύθυνση τα ποιοτικά τοπικά προϊόντα.
Συνίσταται επίσης για τον συντονισμό και την κινητοποίηση των ανθρώπινων πόρων, προσφέροντας την δυνατότητα να πυροδοτήσει το ενδιαφέρον του δραστήριου νεανικού δυναμικού και των τοπικών κοινωνιών στο σύνολό τους, για την εισαγωγή νέων πρωτότυπων στοιχείων στα τοπικά πολιτιστικά δρώμενα με αποτέλεσμα να συσφίξει τους κοινωνικούς δεσμούς και τα κοινωνικά δίκτυα
Κάθε Δήμος σε μια σύγχρονη κοινωνία έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης στην ενίσχυση του κοινωνικού μισθού, σε αγαθά και υπηρεσίες και οι πολίτες έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται αυτή την ευθύνη για εκείνους που βγαίνουν μπροστά να τον εκπροσωπήσουν.
