Του Κώστα Οικονομόπουλου
Η «ιστορία» της κοινωνικής οικονομίας ξεκινάει από μια κακή «μετάφραση» του όρου στη μεταφορά της πριν 30 χρόνια περίπου από τις προηγμένες Ευρωπαϊκές χώρες στην Ελλάδα όταν τέθηκε το ζήτημα της απορρόφησης σχετικών πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο προς τους φορείς κοινωνικής οικονομίας.
Τότε, δεν αναζητήθηκαν οι παραδοσιακοί φορείς της κοινωνικής οικονομίας που υπήρχαν στο χώρο που είχαν να επιδείξουν έργο (μαζικοί καταναλωτικοί και κοινωνικοί συνεταιρισμοί, και μη κερδοσκοπικές εταιρίες που συνθέτουν κοινωνικό κεφάλαιο), αλλά ευνοήθηκαν ΑΜΚΕ που στήθηκαν επί τούτου, από άτομα με προσβάσεις στη Κυβερνητική εξουσία με κύριο σκοπό να απορροφήσουν αποκλειστικά τις επιδοτήσεις του ΕΚΤ.
Ένα μεγάλο κομμάτι επίσης των πόρων πήγε στις μεγάλες συνδικαλιστικές οργανώσεις που θεωρούνται επίσης οργανώσεις της κοινωνίας Πολιτών για κατάρτιση των εργαζομένων
Ένα πολύ μικρότερο μέρος των κοινοτικών πόρων κατέληξε στους αυθεντικούς δικαιούχους των συλλογικών φορέων.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
2.1. Λαϊκές ενώσεις και συνεταιρισμοί – ιστορικοί πρόδρομοι της κοινωνικής οικονομίας
2.2. Η εμβέλεια και το πεδίο δραστηριότητας της κοινωνικής οικονομίας σήμερα
2.3. Ο προσδιορισμός και η θεσμική αναγνώριση της κοινωνικής οικονομίας σήμερα
2.1 Λαϊκές ενώσεις και συνεταιρισμοί – ιστορικοί πρόδρομοι της κοινωνικής οικονομίας Ως δραστηριότητα, η κοινωνική οικονομία (ΚΟ) συνδέεται ιστορικά με λαϊκές ενώσεις και συνεταιρισμούς που αποτέλεσαν τη σπονδυλική της στήλη. Το σύστημα αξιών και οι κανόνες συμπεριφοράς των λαϊκών ενώσεων, που αντικατοπτρίζονται στην εξελικτική πορεία του συνεταιριστικού κινήματος αποτελούν τα στοιχεία που διαμόρφωσαν τη σύγχρονη έννοια της ΚΟ, η οποία διαρθρώνεται γύρω από τρεις μεγάλες οικογένειες οργανώσεων: τους συνεταιρισμούς, τις αλληλασφαλιστικές εταιρείες και ενώσεις, με την πρόσφατη προσθήκη των ιδρυμάτων. Στην πραγματικότητα, στις απαρχές τους οι μεγάλες αυτές οικογένειες αποτελούσαν διασυνδεδεμένες εκφράσεις μιας κοινής παρόρμησης: της αντίδρασης των πλέον ευάλωτων και ανυπεράσπιστων κοινωνικών ομάδων, μέσω οργανώσεων αυτοβοήθειας, στις νέες συνθήκες ζωής που δημιουργήθηκαν από την ανάπτυξη του βιομηχανικού καπιταλισμού κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Οι συνεταιρισμοί, οι εταιρείες αλληλοβοήθειας και οι αντιστασιακές ενώσεις αντικατόπτριζαν τις τρεις διαστάσεις αυτής της παρόρμησης για δημιουργία ενώσεων. Παρά το γεγονός ότι η φιλανθρωπία (φιλανθρωπικά ιδρύματα, αδελφότητες και νοσοκομεία) και οι οργανώσεις αλληλοβοήθειας σημείωσαν σημαντική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η μεγάλη ανάπτυξη των λαϊκών ενώσεων, των συνεταιρισμών και των αλληλασφαλιστικών εταιρειών σημειώθηκε κατά τον 19ο αιώνα μέσω πρωτοβουλιών που ανέλαβε η εργατική τάξη. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, ο αριθμός των ταμείων αλληλοβοήθειας πολλαπλασιάστηκε τη δεκαετία του 1790. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, ιδρύθηκαν πολλές αλληλασφαλιστικές εταιρείες πρόνοιας και εταιρείες αλληλοβοήθειας. Σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπως η Ουρουγουάη και η Αργεντινή, το κίνημα αλληλασφάλισης αναπτύχθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα.
2. Θεωρούμε, λοιπόν, σημαντικό να διευρύνουμε τώρα κι άλλο τον διάλογο από-τα-κάτω. Σε ποιον ανήκουν τελικά οι πόλεις μας και οι δήμοι; Ποια είναι τα δημοτικά θεσμικά όργανα και γιατί δεν προωθούν το ουσιαστικό περιεχόμενο του όρου, δηλαδή της αυτοκυβέρνησης των κατοίκων-πολιτών-δημοτών; Υπάρχει δυνατότητα αλλαγής; Συζητούμε για τη διεκδίκηση των γειτονιών μας, το δικαίωμα στην πόλη μας και τη δημόσια σφαίρα προς την κατεύθυνση της άμεσης δημοκρατίας
Διαβάζοντας χθες το Συνοπτικό Κείμενο Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2021-2027» μου έκανε εντύπωση η υποσημείωση 13 στο παρακάτω κείμενο (σελίδα 11)
Κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020, έχουν ενταχθεί στο ΕΠ ΑΝΑΔΕΔΒΜ δράσεις για την ανάπτυξη ή/και αναβάθμιση των συστημάτων της δημόσιας διοίκησης για την ενίσχυση των θεσμών της αγοράς εργασίας, καθώς και στην ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών(13). Ωστόσο, είναι απαραίτητες περαιτέρω παρεμβάσεις για τη συνέχιση της αναβάθμισης των θεσμών της αγοράς εργασίας και την ενίσχυση και αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και σε άλλους τομείς όπως της πρόνοιας, της κοινωνικής αλληλεγγύης, της κοινωνικής προστασίας, της υγείας, κ.α. Η ανάγκη (1) για τη θεσμική ενδυνάμωση των κοινωνικών εταίρων και των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών για την ουσιαστική συμμετοχή σε παρεμβάσεις εκπαίδευσης, απασχόλησης και κοινωνικής ένταξης…
Υποσημείωση:
Ο όρος κοινωνία των πολιτών αφορά τους θεσμικούς κοινωνικούς εταίρους (ΓΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΒ, ΣΕΤΕ, τόσο στους φορείς καθώς και στα ερευνητικά και επιστημονικά ινστιτούτα αυτών), αλλά και σε όλους τους φορείς και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, όπως την ΕΣΑμεΑ. Η ενεργός συμμετοχή παραπέμπει τόσο στη διαβούλευση (με θεσμοθετημένο ή μη ρόλο) κατά το σχεδιασμό, όσο και στην υλοποίηση παρεμβάσεων μέσα από το ρόλο του δικαιούχου ή / και του συμπράττοντα φορέα (Ομάδα Στόχου Πολιτικής (ΟΣΠ) 4, «Αιτιολόγηση της επιλογής Στόχων Πολιτικής με τεκμηρίωση»
Κωνσταντίνος Οικονομόπουλος | Συντονιστής Π.Ε.Σ.Κ.Ο.
* η υποσημείωση είναι δικιά τους περι κοινωνιας των πολιτών? οι ΓΣΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΒ, ΣΕΤΕ, κλπ θεσμοθετικά ονομαζονται κοινωνικοί εταίροι οχι κοινωνια πολιτών
