ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΓΥΛΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ
Η πορεία προς τις δημοτικές εκλογές εκτός των άλλων είναι μια ευκαιρία αξιολόγησης και σύγκρισης από τόπο σε τόπο, των καλύτερων παραδειγμάτων άσκησης τοπικής πολιτικής των πόλεων. Στην εποχή μας στις μεγάλες πόλεις και πρωτεύουσες του κόσμου συμβαίνει κάτι πρωτόγνωρο και ταυτόχρονα πολύ ελπιδοφόρο. Οι πόλεις έχουν τη δυνατότητα να καινοτομούν την ίδια στιγμή που τα εθνικά κράτη καθηλώνονται αναπτυξιακά από το υψηλό δημόσιο χρέος που περιορίζει τον αναπτυξιακό ρόλο τους.
Στις λεγόμενες ανοικτές κοινωνίες παρατηρείται ότι οι μεγάλες πόλεις ασκούν πολιτική ως αυτόνομες πολιτικές οντότητες καθώς, δεν έχουν τα δημοσιοκονομικά βάρη των κρατών και ταυτόχρονα αναπτύσσονται με βάση τις νέες τεχνολογίες και καινοτομίες της τρίτης και τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης.
Σε γενικές γραμμές τα εθνικά κράτη δυσπραγούν, οι μεγάλες πόλεις παίρνουν τα ηνία της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης και οι Ενώσεις κρατών όπως η Ε.Ε προσφέρουν τις ρεαλιστικές λύσεις που χρειάζεται ο κόσμος.
Κι αυτό συμβαίνει γιατί οι Δήμοι δεν έχουν να σηκώσουν τα βάρη του δημόσιου χρέους από τις τραπεζικές φούσκες και τη φούσκα των ακινήτων. Έτσι πολιτείες όπως η Νέα Υόρκη, Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Ρώμη, Κοπεγχάγη, Βανκούβερ και άλλες, είναι μερικές από τις πόλεις που έχουν δώσει μεγάλη έμφαση στη πράσινη ανάπτυξη αλλά και στη κοινωνική οικονομία της τοπικής αυτοδιοίκησης. Πως αλήθεια τα καταφέρνουν;
Κατ΄αρχή με εργαλείο τις έξυπνες τεχνολογίες επιτυγχάνουν μειώσουν το γραφειοκρατικό λειτουργικό κόστος. Μειώνουν το εργατικό κόστος και μπορούν να μεταφέρουν πόρους σε κοινωνικές υποδομές και το περιβάλλον, προσφέρουν πρόσθετες υπηρεσίες στους πιο αδύναμους δημότες. Εφευρίσκουν τον κοινοτισμό των πόλεων εκεί που υποχωρεί το κράτος πρόνοιας, αντιμετωπίζουν την εγκληματικότητα, ενσωματώνουν τους οικονομικά και κοινωνικά αποκλεισμένους προσφέροντας νέες ευκαιρίες ένταξης. Αξιοποιούν τα έξυπνα δίκτυα της ψηφιακής εποχής και τη συμμετοχή των πολιτών όπως γίνεται για παράδειγμα με τις ενεργειακές κοινότητες την ανακύκλωση και την ανάπτυξη του πρασίνου στις πόλεις.
Για να καταλάβουμε τα πλεονεκτήματα της πολιτικής των πόλεων, έναντι των κρατών θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την υψηλή φορολογία που επιβάλλουν τα εθνικά κράτη, για την αντιμετώπιση παντού πλέον των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Την ίδια στιγμή οι πόλεις έχουν το κρυφό πλεονέκτημα να διατηρούν στο ίδιο επίπεδο τους δημοτικούς φόρους αυξάνοντας την αποτελεσματικότητά τους. Μπορούν δηλαδή να παρουσιάζονται πλεονασματικούς ισολογισμούς και να ενισχύουν τις υποδομές τους, καθώς το πάγιο κόστος λειτουργίας υποχωρεί. Κι αυτό συμβαίνει λόγω αυτοματοποίησης των τεχνολογιών και του περιορισμού στο εργατικό και λειτουργικό κόστος.
Με αυτές τις προϋποθέσεις οι πόλεις συγκεντρώνουν νέες δυνατότητες, για την πράσινη ανάπτυξη, την συμμετοχικότητα, με τους ενεργειακοί συνεταιρισμοί και κοινοτική οργάνωση για την αντιμετώπιση της φτώχειας.
Ανάλογα προνόμια θα μπορούσαν να έχουν και οι μεγάλοι Δήμοι στη χώρα μας όπως π.χ ο Δήμος της Αθήνας και ο Δήμος Περιστερίου στην Αττική και άλλοι, οι οποίοι στα χρόνια της κρίσης είχαν την ευκαιρία να περιορίσουν δραστικά το κόστος λειτουργίας τους ώστε να παρουσιάζονται πλεονασματικοί σήμερα καθώς το μνημόνιο τους βόλεψε στις περικοπές των μισθών κατά 30% και να αξιοποιήσουν τους πόρους για αναπτυξιακούς στόχους. Επί της ουσίας όμως δεν απέφυγαν την πεπατημένη και δεν αξιοποίησαν τις νέες δυνατότητες καθώς λείπει το όραμα για τις υποδομές της 3ης βιομηχανικής επανάστασης.
Τα πλεονάσματα που παρουσιάζουν ως επίτευγμα προφανώς δεν θα υπήρχαν εάν δεν είχαν μεσολαβήσει οι αναγκαστικές περικοπές του μνημόνιου. Δεν πρόκειται λοιπόν για κάποια επιτυχία στη διαχείριση και εν προκειμένω των Δημάρχων Καμίνη και Παχατουρίδη, για μια ευνοϊκή συγκυρία που τελικά δεν αξιοποιήθηκε για προωθητικές ενέργειες στη πράσινη ανάπτυξη και στη ποιότητα ζωής αλλά ούτε στη κοινωνική οικονομία της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως έχει γίνει στις πόλεις υποδείγματα που προαναφέραμε. Δεν υπήρξαν με άλλα λόγια πολιτικές καινοτομίες, καθώς στους δήμους αυτούς εφαρμόστηκε το ίδιο συγκεντρωτικό μοντέλο του κράτους. Οι πελατειακές πολιτικές σχέσεις, η αδιαφάνεια ο «συνδικαλισμός» απέναντι στο κράτος αντί της ευθύνης για μια ολοκληρωμένη πολιτική των πόλεων. Έτσι μολονότι υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι ελάχιστες ήσαν ο εξαιρέσεις που οι Δήμοι συνέβαλαν στην ενίσχυση της τοπικής απασχόλησης και πράσινες υποδομές. Μια εξαίρεση ήταν στη διπλωματία των πόλεων όπου ο δήμος Θεσσαλονίκης με το Δήμαρχο Μπουτάρη εισήγαγε καινοτομίες σε σχέση με τη προβολή στο τουρισμό. Υπάρχει επίσης το παράδειγμα ενός μικρού δήμου στη Θεσσαλία, πρόκειται για το δήμο Αγιάς που έδειξε πως μπορούν να γίνουν σημαντικά έργα με τους υφιστάμενους πόρους και πως οι δήμοι μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά στις υποδομές της αγροτικής παραγωγής, στην Τοπική Ανάπτυξη και τοπικό πολιτισμό. Αυτά τα παραδείγματα βέβαια είναι ελάχιστα σε σχέση με την αδράνεια στον Ελλαδικό χώρο γι΄ αυτό χρειάζεται σήμερα μια διεθνή θεώρηση των δυνατοτήτων που έχουν οι θεσμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για τις πόλεις του μέλλοντος.
